Als zorgprofessional maak je elke dag keuzes. In het belang van de cliënt, het team en de organisatie als geheel. Wet- en regelgeving, instructies en protocollen vormen samen met je eigen deskundigheid een kader waarbinnen je die beslissingen neemt. Maar er zijn ook situaties waarin je twijfelt, dilemma’s waar niet een goed of fout antwoord op is. In die kwesties kan een moreel beraad uitkomst bieden.

Een moreel beraad is een rondetafeloverleg waar een divers samengestelde groep deelneemt om vanuit hun deskundigheid en eigen normen en waarden samen een beeld te vormen, het ethisch dilemma te onderzoeken en tot besluitvorming te komen. Het moreel beraad staat onder leiding van een gespreksleider, die een training heeft gevolgd. De indiener legt het dilemma voor en nodigt met de gespreksleider de deelnemers aan het beraad uit. Tijdens het beraad licht de indiener dit dilemma toe en wordt in een aantal gespreksrondes toegewerkt naar een antwoord of richting.

Gedragskundige Judith Klein Breteler maakte in 2023 gebruik van een moreel beraad. Judith: ‘Mijn dilemma betrof een bewoner van locatie Aalscholver. Zij woont daar op de eerste verdieping en voelt zich hier thuis. Echter, vanwege fors overgewicht zijn de lichamelijke verzorging en de ondersteuning bij de algemeen dagelijkse levensverrichtingen internsief. Bovendien valt zij de laatste periode steeds vaker dan voorheen. Vanwege haar fysieke gesteldheid zou een andere locatie wellicht beter bij haar aansluiten. Tegelijkertijd past cliënte qua mentaal niveau juist goed op de Aalscholver en voelt ze zich echt thuis bij ons.’

Dit dilemma werd besproken tijdens een moreel beraad, waaraan twee persoonlijk begeleiders van de locatie, een beleidsadviseur, de curator van de cliënt, gespreksleider Sandra en Judith deelnamen. Judith: ‘Ik dacht dat mijn dilemma ging over de spanning tussen het lichamelijke en mentale welzijn van de cliënt. Maar door goed doorvragen, bleek het vraagstuk eerder te gaan over de belangen van de cliënt tegenover die van de medewerker. In hoeverre kan ik het welzijn van mijn cliënt voorop stellen ten opzicht van het belang van mijn collega’s.’

Door de veranderende invalshoek van het vraagstuk kwamen er in het moreel beraad andere oplossingen op tafel. Judith: ‘Het ging niet meer over de vraag of deze cliënte nu moest verhuizen, maar over de vraag hoe we haar op deze locatie kunnen laten wonen en haar toch de zorg en begeleiding te bieden die ze nodig heeft. Er zijn goede ideeën en alternatieven geopperd om dit voor elkaar te krijgen. Momenteel onderzoeken we of de cliënt kan verhuizen naar een appartement op de begane grond, waar we de nodige aanpassingen moeten doen, zoals een aanbouw van een zelfstandige sanitaire ruimte met hulpmiddelen.’

‘Ik vind het moreel beraad een waardevol instrument’, zegt Judith, ‘je staat heel bewust stil bij een dilemma, hebt hierover een open gesprek en doet je voordeel op met de wijsheid van de groep en de verscheidenheid aan denkbeelden. Ik snap dat het als professional niet makkelijk is om toe te geven dat je worstelt met bepaalde situaties. Ook kan het spannend zijn om vanuit je diepste overtuigingen je input te geven. Gelukkig is onze collega Sandra als gespreksleider erg bedreven in het scheppen van een veilig klimaat tijdens een moreel beraad. Ik hoop van harte dat we binnen De Passerel vaker gebruik gaan maken van dit instrument. Want door te luisteren en ruimte te bieden, kom je tot betere besluiten voor je cliënt en collega.’