Gezond en gevarieerd eten. Stoppen met roken, matigen met alcohol. Voldoende bewegen. En je mentaal in balans voelen. Een gezonde leefstijl levert je veel op, maar kost ook inspanning. Zeker voor mensen met een beperking. Met het project Gezonde Leefstijl wil De Passerel haar cliënten graag ondersteunen in een gezonde(re) leefstijl. Projectleider Marleen Klunder vertelt ons over de successen en de uitdagingen die zij het afgelopen jaar is tegengekomen.

‘Met het project Gezonde Leefstijl hebben we voor 2023 twee ambities opgesteld’, vertelt Marleen, ‘ten eerste wilden we de kennis onder medewerkers over dit onderwerp  vergroten. Ten tweede, wilden we graag leefstijlgesprekken voeren met cliënten op onze woon- en dagbestedingslocaties. De eerste ambitie hebben we gehaald, de tweede bleek in de praktijk op dit moment nog iets te hoog gegrepen.’

Marleen: ‘In september organiseerden we een kennisevent. Dat is voorafgegaan aan een enquête onder de medewerkers. Waar hebben zij behoefte aan? Wat weten ze wel en wat is voor hen niet duidelijk? Op basis daarvan hebben we een mooi en interessant programma opgesteld. Met name het opdoen van kennis over specifieke doelgroepen stond hierin centraal. We hebben daarom de hulp ingeschakeld van Special Heroes, een stichting die zich sterk maakt voor het stimuleren van een gezonde en actieve leefstijl voor mensen met een beperking. Ook gaf Eunice Roelofs, coach gezonde leefstijl en gespecialiseerd in deze doelgroep, een workshop.’

‘Het werken aan een gezonde leefstijl is ingewikkeld en kan extra moeilijk zijn voor mensen met een beperking’, licht Marleen toe, ‘denk aan medicijngebruik of mensen die vanwege hun beperking niet of minder goed kunnen sporten. Bij bijvoorbeeld mensen met het Downsyndroom is sprake van een lagere stofwisseling, waardoor ze eerder kampen met risico op overgewicht. Daarnaast hebben sommige cliënten moeite met remmingen, waardoor ze te veel eten en snoepen. Voor cliënten die veel stress in hun leven ervaren, is het nog zwaarder om te stoppen met roken of te minderen met alcohol. Het is goed dat we ons hiervan bewust zijn en kennis vergaren. Daarom gaan we komend jaar door met het aanbieden van workshops en bijeenkomsten op dit onderwerp.’

‘Er is een belangrijk factor waarom we er in 2023 nog niet in geslaagd zijn om met onze cliënten een leefstijlgesprek te voeren’,  denkt Marleen, ‘want we zijn nog zoekende naar een gedragen visie over dit onderwerp. Dat we iedereen graag een gezonde leefstijl gunnen en daar een bijdrage aan kunnen leveren, staat buiten kijf. Tegelijkertijd staat dit ook op gespannen voet met de zelfregie en de zelfstandigheid van cliënten. Zij hebben de regie over hun leven, wij staan naast hen om ze daarin te ondersteunen. Dan kan het wringen als jij als begeleider vindt dat een cliënt meer moet bewegen of gezonder moet eten. In samenspraak met de verwantenraad en cliëntenraad wil De Passerel daarom eerst een visie formuleren, want je wilt niet voortdurend in dilemma’s belanden.’

In haar werk als ambulant begeleider komt Marleen bij cliënten thuis om hen te ondersteunen met een bepaalde hulpvraag. Dat kan gaan over opvoeding, het vergroten van het netwerk tot het omgaan met verslaving of psychische problematiek. Marleen: ‘Ik kom regelmatig bij cliënten die er een ongezonde leefstijl op nahouden. Het is jammer dat het bevorderen van een gezonde leefstijl zelden onze opdracht is. Terwijl dit wel een belangrijke randvoorwaarde kan zijn om je op andere gebieden te ontwikkelen. Samen sporten bestrijdt eenzaamheid, gezonder eten levert je meer energie op, stoppen met roken en matigen met alcohol is directe gezondheidswinst. De kunst is om waar het kan leefstijlelementen te integreren in de doelen waaraan ik werk met de cliënt.’

‘Ik signaleer in mijn werk ook regelmatig het spanningsveld dat het bespreekbaar maken van leefstijl op kan leveren’, vertelt Marleen, ‘leefstijl ligt erg dicht op je eigen keuzes maken. Bemoeienis daarmee kan overkomen als betutteling en daardoor averechts werken.’ Toch is Marleen ook hoopvol gestemd: ‘Het is goed aftasten wat een cliënt wil en op welke manier ik ze het beste kan benaderen. Zodra je die opening hebt, kun je een positieve verandering teweeg brengen. Mensen zijn echt op zoek naar concrete handvatten en praktische tips. Voor voeding en beweging heb je gelukkig steeds meer goede apps die op begrijpelijke manier adviezen geven, zoals de Kookapp voor mensen met een licht verstandelijk beperking.’

Marleen is daarnaast positief gestemd over de interesse onder collega’s voor een gezonde leefstijl. ‘Het valt of staat met of een team dit thema draagt’, zegt ze, ‘gelukkig hebben we op alle locaties collega’s die hiervoor openstaan. We zien kansen in een nog betere afstemming tussen wonen en dagbesteding. Wat eet een bewoner op de dagbesteding en op de woning? Hoe voorkomen we dat er bij elk rondje koffie ook een koekje hoort? Het zijn dit soort simpele dingen die wezenlijk bijdragen aan een gezondere leefstijl. Ik ben daarom blij dat we volgend jaar een gezamenlijke visie kunnen maken en door kunnen gaan met het aanbieden van workshops en kennissessies, zodat we cliënten beter kunnen ondersteunen in hun wens voor een gezonder leven.’

De Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland en Zorgverzekeraars Nederland sloten in 2022 een akkoord om te werken aan een duurzame, toekomstbestendige en betaalbare gehandicaptenzorg. Het stimuleren en faciliteren van het netwerk van cliënten is een van de denkrichtingen. De Passerel onderzoekt de mogelijkheden om het cliëntnetwerk te betrekken bij de zorg en ondersteuning. We spreken hierover met projectleider Francien Steunenberg en Diane Brink, teamcoördinator van Geode Boven, een van de twee pilotlocaties.

Het project rond Kanslijn 5 startte met vorming van een projectgroep. Een scala aan disciplines is daarin vertegenwoordigd. Centrale vraagstelling in de projectgroep is wat De Passerel kan doen om het netwerk van de cliënt te benutten bij de uitvoering van de zorg. Eind 2024 wil de projectgroep een handboek opleveren met instrumenten en praktische handvatten hoe dit binnen het wonen en de dagbesteding kan worden georganiseerd. Op twee pilotlocaties worden verschillende werkwijzen uitgeprobeerd en getoetst.

Een van de pilotlocatie is Geode Boven in Apeldoorn, waar tien cliënten met een (licht) verstandelijke beperking wonen. ‘Bewustwording is op deze locatie het toverwoord’, vertelt Diane, ‘bewustwording dat we het zonder de inzet van het netwerk steeds moeilijker zullen krijgen. Daarvoor zijn diverse bijeenkomsten georganiseerd met cliënten, ouders en andere verwanten. Ook bespreken we het onderwerp regelmatig tijdens het teamoverleg. Francien schuift elke maand aan om ons te informeren en neemt onze ervaringen mee naar de projectgroep. Waar we voorheen niet of nauwelijks stilstonden bij wat de cliënt en zijn netwerk zelf kunnen doen, staat dat nu wel helder op ieders netvlies. De knop is wat dat betreft om.’

‘We hebben gemerkt dat het beroep op het netwerk een andere manier van kijken en denken vraagt’, vult Francien aan, ‘we werken aan een gedragsverandering en een andere mindset van medewerkers, cliënten, verwanten en andere relaties. Dat bereik je niet met één presentatie of een brochure. Zo gaan we begin volgend jaar een theatervoorstelling organiseren voor cliënten, collega’s en verwanten; een mooie en hopelijk pakkende manier om het onderwerp onder de aandacht te brengen.’

Wat ik een hele mooie eyeopener vind, is dat ook cliënten op hun beurt iets voor een andere kunnen betekenen

Diane knikt instemmend: ‘Een van onze bewoners moet regelmatig een arts bezoeken, voorheen zorgde de begeleiding voor het vervoer of ging mee met de cliënt. Nu gaan we met de cliënt in gesprek: “ik zie dat je maandag naar het ziekenhuis moet, heb je al nagedacht hoe je daar komt en wie er met je meegaat?”. Het mooie is, dat we steeds weer merken hoeveel het netwerk hierin kan doen. Dat vraagt van de begeleiders ook om in nauwer contact te staan met verwanten. Om ze meer te betrekken en te stimuleren hun rol te pakken. In dit geval staan de broer en schoonzus van de cliënt paraat om mee te gaan naar afspraken met de arts.’

‘Wat ik een hele mooie eyeopener vind, is dat ook cliënten op hun beurt iets voor een andere kunnen betekenen’, vertelt Francien, ‘zo laat een bewoonster in Twello het hondje van de buurman uit. Als dank komt de buurman eens in de week koken op de woning. Een prachtig voorbeeld van wederkerigheid.’

Diane herkent zich in de ogenschijnlijk kleine stappen met een grote betekenis. ‘Bij toerbeurt gaan twee verwanten op maandagavond knutselen met een groepje bewoners. Zij beleven een extra leuke avond en ik heb als begeleider mijn handen even vrij om de zorgplannen en rapportages op orde te brengen. Dat is echt win-win in dit geval. Het leuke is dat je steeds meer verwanten ziet, die ook iets willen gaan doen. Goed voorbeeld doet inderdaad volgen.’

Tegelijkertijd signaleert De Passerel ook de nodige uitdagingen. Door personeelstekorten en wisselingen wordt het moeilijker om deze aanpak tot uitvoering te brengen. Paradoxaal genoeg is juist de inzet van het cliëntnetwerk bedoelt om de begeleiding te ontlasten, zodat zij hun uren zo effectief mogelijk kunnen inzetten. Ook worden cliënten en verwanten die al geruime tijd wonen bij De Passerel lastiger bereikt.

‘Daarom is het goed dat we onszelf de tijd gunnen om te ontdekken wat er nodig is om op een prettige en duurzame manier deze omslag in het werken te maken’, vindt Francien, ‘een belangrijke les is om deze beweging in kleine, begrijpelijke en concrete stapjes te zetten. Dit is niet in één dag geregeld, maar is een beweging die je langzaam inzet. Maar als het balletje eenmaal rolt, dan gaat het hard.’ ‘Het verbreden en inzetten van het netwerk van een cliënt werkt echt’, zegt Diane, ‘het levert zowel cliënt, als medewerker en verwant veel moois op. Dat geeft spirit om door te gaan en in 2024 verder te bouwen.’

De Passerel onderzoekt nieuwe vormen van een betekenisvolle daginvulling van cliënt. Een belangrijke ambitie hierin is dat meer cliënten zo veel mogelijk kunnen deelnamen aan het reguliere arbeidsproces. Ingeborg Händel is als projectleider nauw betrokken bij deze ontdekkingstocht. Ze vertelt graag hoe een nieuwe samenwerking met kringloopwinkel Rataplan uitpakt in de praktijk.

De Passerel maakt voor de betekenisvolle daginvulling van cliënten een onderscheid in drie groepen. De belevingsgerichte dagbesteding voor mensen met een ernstig meervoudige beperking en de ouder wordende cliënt. De arbeidsmatige dagbesteding, bedoeld voor mensen die in principe begeleiding in de nabijheid nodig hebben, maar wel ontwikkelmogelijkheden hebben en zelfstandig taken kunnen uitvoeren. Dat speelt zich voornamelijk af op dagbestedingslocaties waar de buitenwereld zo veel mogelijk naar binnen wordt gehaald door opdrachten voor klanten te doen. En als derde groep onderscheidt De Passerel cliënten die met een lichtere vorm van begeleiding mee kunnen doen in het reguliere arbeidsproces. Zij werken op een externe locatie, dus buiten de muren van De Passerel.

Ingeborg: ‘Voor deze derde groep bieden we maatwerk. Ze worden bijvoorbeeld begeleid door een van onze trajectbegeleiders die hen regelmatig opzoekt en de spil in het wiel is tussen de cliënt en de werkgever. Het is voor elk traject een zoektocht om de wensen en behoeften van cliënt en werkgever zo prettig mogelijk op elkaar af te stemmen. Een trajectbegeleider is niet altijd beschikbaar en een werkgever beschikt niet altijd over de mogelijkheden om in de behoeften van de cliënt te voorzien. We signaleerden kansen om het extern werken met een vorm van begeleiding op een andere manier te organiseren. We hebben namelijk als doel dat ongeveer een derde deel van onze cliënten kan doorstromen naar een werkplek bij een regulier bedrijf, al dan niet met extra begeleiding.’

In 2023 ging De Passerel daarom een samenwerking aan met Rataplan, een kringloopwinkel in Apeldoorn. De samenwerking is een pilotproject om tot een win-winsituatie te komen voor de cliënt en Rataplan. Inmiddels werkt een groep cliënten dagelijks bij Rataplan. Zij worden ondersteund door een begeleider van De Passerel en er wordt intensief samengewerkt met de werkbegeleiders van Rataplan. Het doel is dat cliënten zo zelfstandig mogelijk het werk doen. De begeleiding is afgestemd op ieders individuele behoeften. Dagelijks is het aftasten wat hierin wel en niet werkt.

Het proefproject heeft inmiddels de nodige inzichten opgeleverd. Ingeborg: ‘Voor de ontwikkeling van de cliënt is een samenwerking als deze kansrijk. Een cliënt doet hier veel waardevolle ervaringen op en leert nieuwe vaardigheden. Je ziet cliënten groeien, vergis je niet wat een “normale” baan doet met hun eigenwaarde. Cliënten overtreffen hun eigen verwachtingen met wat ze allemaal wél kunnen. Je komt in een positieve spiraal terecht, waarin je steeds meer kunt en durft. Ook van de zijde van Rataplan is er steeds meer vertrouwen en positiviteit merkbaar. Je ziet de werkgever wat dat betreft ook groeien. Van een mindset dat aanpassingen op de werkvloer en in het proces soms lastig zijn, naar het denken in mogelijkheden. Het willen en daadwerkelijk kunnen meebewegen met de behoeften van de cliënten, is een mooie ontwikkeling. Een geslaagde samenwerking vraagt dus continue afstemming en aandacht voor elkaars behoeften en belangen.’

Een andere les die is geleerd is om goed te kijken naar de wensen, behoeften en verwachtingen van cliënten. Een plek bij Rataplan vraagt ook wat van de cliënt. Cliënten moeten soms gemotiveerd en verleid worden om in beweging te komen. Het goede gesprek te voeren met cliënten en verwanten over hun kansen en mogelijkheden voor ontwikkeling is hierin helpend. Een dag meelopen bij Rataplan om het te ervaren, is ook een goede manier gebleken om cliënten te overtuigen.

‘Diezelfde terughoudendheid zien we overigens ook onder medewerkers en andere zorgprofessionals terug’, zegt Ingeborg. ‘ook voor hen is het soms lastig op een andere manier te gaan denken en nieuwe dingen uit te proberen. We investeren daarom in het breed onder de aandacht brengen van ons aanbod in daginvullingen en de mogelijkheden. Ook willen we meer inzetten op trainingen en cursussen voor cliënten. Zij kunnen vaak meer dan we soms denken. Je hoeft niet bang te zijn om een stap te zetten. En het is ook helemaal niet erg als een stap misschien toch iets te groot blijkt. Een stap terugzetten kan en mag altijd.’

Het doel van het project rond Kanslijn 1 is om adviezen te geven over waar De Passerel nog beter kan aansluiten bij de mogelijkheden van cliënten. Wat gaat nu al goed, wat wordt gemist, hoe kan De Passerel daar vorm aan geven en wat vraagt dit van de medewerkers? Dat zijn de vragen die met het project worden beantwoord. Ingeborg verwacht de komende jaren verschuivingen in het aanbod van daginvullingen dat De Passerel biedt. ‘We brengen nu focus aan tussen de belevingsgerichte zorg, de arbeidsmatige dagbesteding en het werken op externe locaties. Dat dagbestedingslocaties in de nabije toekomst als het ware gaan indikken en dat meer cliënten buiten de deuren van De Passerel gaan werken. Kortom, dat we nog beter in staat zijn om de ontwikkeling van cliënten te versterken.’

Wij staan voor je klaar
Wij zijn trost op onze vakwerkbedrijven. Voor zakelijke opdrachtgevers die op zoek zijn naar een partij die méér betekent dan alleen vakmanschap tegen een goede prijs. Voor klanten in onze winkels die op zoek zijn naar spullen en cadeaus met een verhaal. En voor nieuwe collega’s die hun talenten willen ontdekken en ontwikkelen.

Waarom zou je met ons willen samenwerken?
Nou, we zijn niet zomaar een bedrijf. We leveren topkwaliteit werk, we doen alles op een verantwoorde manier voor de samenleving en we zijn lekker lokaal, in de gemeenten Apeldoorn, Epe en Voorst. We houden van korte lijntjes en hebben altijd een open deur. Onze prijzen zijn ook nog eens hartstikke aantrekkelijk. En we passen ons aan, aan wat onze opdrachtgevers willen.

Van inpakken tot montage, van assemblage tot bakken en zelfs het maken van exclusieve cadeaus.

Bedrijven die met ons samenwerken, laten je zien dat ze niet alleen een slimme ondernemer zijn, maar ook maatschappelijk betrokken.

Vakwerkbedrijven van De Passerel:

De Baskuul, Het Atelier, Het Matenveld, Het Oude Kantongerecht, Het Werkcafé, Propak, Rataplan, Victoria Boys, De Boerderij, De Buurtwinkel, De Ventwagen, Het Los Huus, Mode & co, Twerk, De Kruidentuin, De Nieuwe Loine.

> Check op de locatiekaart

De toekomst is nu

Een van de oplossingen voor de toenemende werkdruk en oplopende personeelstekorten in de zorg is het gebruik van technologie. Van automatische leesbril tot apps, van robotkat tot slim incontentiemateriaal; de innovaties en toepassingen daarvan nemen in rap tempo toe. Ook De Passerel erkent het belang van technologie en stelde in 2023 een projectleider aan om de ontwikkelingen op de voet te volgen en nieuwe vindingen in te zetten.

Daarmee worden zij zelfredzamer. En het maken van planningen wordt voor medewerkers een stuk minder tijdrovend.’

De inzet van technologie is méér dan alleen een wapen in de strijd tegen personeelstekorten. ‘Innovaties kunnen ook een bijdrage leveren aan het versterken van de zelfstandigheid en het vergroten van de zelfregie van cliënten’, vertelt Jolande Meijerink, projectleider innovatie binnen De Passerel, ‘een mooi voorbeeld daarvan vind ik MijnEigenPlan. Daarmee maak je eenvoudig duidelijke dag- en weekplanningen. Die zijn te zien op informatieborden en in de app. Cliënten bekijken zelf wat ze op een dag doen. Steeds meer activiteiten worden ondersteund met “hulpjes”, uitleg over bijvoorbeeld schoonmaken en koken. Daarmee worden zij zelfredzamer. En het maken van planningen wordt voor medewerkers een stuk minder tijdrovend.’

Inmiddels wordt op een groot aantal locaties MijnEigenPlan gebruikt of uitgetest. En ook een keur aan andere technologieën en innovaties wordt ingezet. Van robotkat tot beleef-tv, van tovertafel tot zorgrobot Tessa. Jolande: ‘Innovatie roept voor sommigen associaties op met science fiction, maar vaak gaat het om praktische hulpmiddelen die je bij alledaagse activiteiten inzet. Ook een robot-stofzuiger of een slaapwekker zijn voorbeelden van zorgtechnologie. Het klinkt daarmee gelijk een stuk minder eng en zo overwinnen we de weerstand die er bestaat tegenover innovaties.’

Toch merkt Jolande op dat het zorg is om blijvend aandacht te vragen voor het gebruik van technologie. ‘In de waan van de dag sneeuwt het belang van slimme technologieën onder. We hebben daarom drie ambassadeurs geworven op wie je als collega een beroep kunt doen als je vragen hebt of even niet meer weet hoe een app of technologie werkt. Het is belangrijk om stil te staan bij het implementeren en het niet zo maar over de schutting te gooien. Maar je merkt aan alles dat technologie steeds meer wordt omarmt. Ook binnen Kanslijn 5 over netwerkzorg wordt straks nadrukkelijk gekeken naar de rol die technologie kan spelen in het ondersteunen van de zorgvraag.’

Cliënten worden waar het kan, betrokken bij de zoektocht naar innovaties. Zo heeft een aantal cliënten hulpmiddelen getest die ondersteuning bieden bij het slapen. De Technologie & Zorg Academie (TZA) is een belangrijke samenwerkingspartner voor De Passerel. Via TZA worden medewerkers opgeleid tot Tech ambassadeur. En via het LivingLab van TZA bestaat de mogelijkheid om bestaande en nieuwe zorginnovaties in de praktijk uit te proberen en te ervaren.